Pablo Picasso Fransada yaşamış ispan ressam, heykeltıraş, səhnə tərtibatçısı, şair və oyun yazarıdır. XX əsrin ən tanınan simalarındandır. Georges Braque ilə birlikdə kübizm axınının əsasını qoymuş, asamblajı icad etmiş, kolajın icadında yer almış və çox müxtəlif tərzlərin inkişafına töhfə vermişdir. Onun ən mühüm əsərlərinə İspaniya vətəndaş müharibəsi zamanı alman və italyan əsgərlərinin qətliamını əks etdirən Avignon və Gernikadan olan qızlar avanqard kubist əsəri daxildir.
Pablo Picassonun həyatı
Picasso 25 oktyabr 1881-ci ildə Malaqada anadan olub. Atası rəssam və rəssamlıq müəllimi olub. O, gənc yaşlarında atası tərəfindən rəssamlığa yönləndirildi və onun rəssamlıq istedadı qısa müddət ərzində üzə çıxdı. 1895-ci ildə İncəsənət Məktəbinə daxil olub. 1901-ci ildən etibarən isə o, anasının soyadını aldı və Picasso adlanmağa başladı. Onun əsərləri İspaniyanın Juventut jurnalında dərc olunub.
Picasso ilk dəfə 1900-cü ildə Parisə getdi və dövrün yenilikçi rəssamlarının yaşadığı Montmartr rayonunda bir müddət zəngin həyat yaşadı. İlk əsərlərində, təxminən 1901-04-cü illər arasında Picasso adi insanları, sirk klounlarını və akrobatları təsvir etmişdir. Böyük şəhərlərin həyatı qədər sirk həyatı da onun diqqətini çəkirdi. Lakin o, bu həyatın acınacaqlı tərəflərini rəsmlərində əks etdirirdi. Rəssamın bu dövrü “Mavi dövr” olaraq təyin olunur. Pikasso 8 aprel 1973-cü ildə Fransanın Mougins şəhərində vəfat edib.
Pablo Picasso və Kubizm
Picasso Corc Braque ilə kubizmin əsasını qoymuş hesab edilir. O, 1907-ci ildən 1914-cü ilə qədər kubist adlanan üslubda rəsmlər yaratmışdır. Kubist rəsmlərin ümumi xüsusiyyəti həndəsə və həndəsi fiqurlardan istifadə edilməsidir. Təsvir edilən obyektlər həndəsi formalar yaratmaq üçün sadələşdirilmiş və ya həndəsi formalara bölünmüşdür. Kubizmin başqa bir xüsusiyyəti kosmosdakı üç ölçülü obyekti iki ölçülü səthə köçürmək səyidir. Bu məqsədlə Pikasso fiqurları yan səthlərinə bölür və onların hər birini iki ölçülü səthdə göstərməyə çalışırdı. Bu səbəbdən onun portretlərindəki insanların həm profili, həm də ön görünüşü görünürdı.
Pablo Picassonun sənət həyatı və siyasət
Pikasso müasirləri arasında ən uzun müddət gənc qalan rəssamlardan biridir. O, təlatümlü bir əsrdə yaşamış və bəşəriyyətin irəliyə doğru uzun yürüşündə iz qoyan addımlar atmışdır. O, müəmmalı, eyni zamanda “sənətin nə olduğunu bilsəydim, bunu özümə saxlayardım” deyəcək qədər təvazökar idi. Siyasi İsveçrədəki ilk sərgisində “çəhrayı” dövrünə aid rəsmlər var idi. Sonralar “mavi” dövr adlı əsərlər yaratdı. Onun qabaqcıllarından olduğu kubizm cərəyanı çərçivəsində yaratdığı əsərlər sənət dairələrində böyük əks-səda yaradacaqdı. Pikasso təkcə əsərləri ilə deyil, həm də siyasi mövqeyi ilə mühüm müzakirələrə səbəb olub. Yaşadığı əsr sinfi mübarizələrin yüksəlişdə olduğu bir əsr idi və Pikasso həmişə əmək mübarizəsinin tərəfində idi. 1918-ci ildə İsveçrədəki ümumi tətil zamanı bu seçkinin qiyməti olaraq Pikassoya, eləcə də bir çox inqilabçı rəssamlara qarşı hücumlar başladıldı. Çünki bir il əvvəl baş verən Sovet İnqilabı Avropada bu kiçik ölkənin idarəçiləri və mətbuatı üçün ciddi təhlükə kimi görünürdü və bu inqilabı ürəkdən dəstəkləyən kubist rəssam “libertar” demokratiyanın qəzəbinə tuş gəldi. Kubist sənət dərhal kosmopolitik meylləri ehtiva etməkdə ittiham edildi və onun “kommunist sənəti” kimi təsviri ilə müşayiət olunan təhqirlərə məruz qaldı. Burjua sənətşünası Julius Meier Graefe qışqırdı: “Dəlixanaya getmək əvəzinə, kubizmi qurun” Pikassonun şizofreniya xəstəsi olduğu deyilirdi. Maks Bill daha sonra Pikassonun İkinci Dünya Müharibəsi illərində faşizmi tənqid edən rəsmləri haqqında yazacaqdı: “Pikasso gözəli yox, “çirkin”i çəkir. Bu çirkinlik reallıq olsa da, ümumilikdə onun sənəti çirkin reallıq olaraq qalır”. Sovet İttifaqına və sosialist sənətinə qarşı bütün təhqirlər Pikassonun adının əlavə edilməsi ilə daha da şiddətləndi. “Die Tat” qəzetinin 12 oktyabr 1946 tarixli sayında “Bu gün sovet rejimində insanlardan eksperimental alət kimi istifadə olunur. Pikasso bunu başqa cür edir, insanların xarici görünüşünü pozaraq, onları müxtəlif formalara salır” yazırdı.
Xalq tərəfindən ən çox sevilən rəssam
Bütün bu tənqid və hücumlara baxmayaraq, siyasi fəaliyyəti ilə taclanan Pikassonun sənətinin şöhrəti daha da artdı və 1950-ci illərə qədər həmin dairələr rəssamı dünya ictimai rəyi qarşısında tərifləməyə, onu 20-ci əsrin mifi adlandırmağa başladılar. Picasso üçün İsveçrənin xüsusi əhəmiyyəti var. 1967-ci ildə Bazel Kanton İncəsənət Muzeyində işəgötürən Peter Stechelin-ə məxsus iki Pikassonun rəsmi sərgiləndi. Bir müddət sonra Staecheli müflis olanda rəsmləri amerikalılara satmağa qərar verdi. Bazel əhalisi buna icazə vermir və rəsmləri alması üçün kanton hökumətinə təzyiq göstərir. Rəssamların rəhbərlik etdiyi kampaniya nəticəsində 27190 əleyhinə və 32118 leyhinə səsi ilə məsələ referenduma çıxarılıb və rəsmlər muzeyə alınıb. Bu rəsmlər hələ də muzeydə qorunur. O günlərdə rəssamlar simvolik olaraq bu rəsmləri almaq üçün yalvarır və kitablarını sataraq ictimaiyyətlə birlikdə lazımi pulu toplamağa çalışırdılar.
Referendum başa çatdıqdan sonra Pikasso daha dörd rəsm əsərini Bazel muzeyinə hədiyyə etməklə ictimaiyyətə minnətdarlığını bildirdi. Yəqin ki, dünyanın heç bir rəssamı xalqdan belə böyük dəstək almamışdır. Bu, həm də kubizmin yüksəlişini şərtləndirən amillərdən biri idi. Parisli rəssamlar Georges Braque, Juan Gris, Fernand Léger və isveçrəli demokrat Daniel-Henry Kahneweiler gələcək kubist nümayəndələri ilə əlaqə saxladılar, onların rəsmlərinin satışını təşkil etdilər və sənət dairələrinə qəbul edilməsini asanlaşdırdılar. İkinci Müharibə illərində Kubizm məktəbində Pikassonun ətrafında birləşən, əsərlərində sülh və azadlıq mövzularından istifadə edən F.Léger, G.Braque kimi rəssamların mövcudluğuna hakim təbəqələr dözə bilmədilər. Lakin bu təzyiqlər sənətçilərin yolundan döndərə bilmədi.
